Tunlai khawvel inelna sang tawh takah hian kan fate ah finna leh thiamna kan tuh a pawimawh hle mai. An zirna kawngah hian kan lo tan tlai lek lek fo thin a, a hnuaia point te hian a puih che ka beisei.
1 Naupang titipui leh biak
Naupang titipui leh biak hi an finna tipung tura thil pawimawhber te zinga mi a ni. In inzawmna a tinghetin, mahni inhlutna leh mahni inrintawkna a tuh thei a ni. I fa chu i nileng hun hman dan te hrilhin, i thiltihna-ah i awmpui chuan i thiltih dante chu hrilh la, bia-in titi pui fo ang che. Tawngkam kan hman-ah pawh an hriatthiam loh thil hman zauh zauh a tha chumi hriatthiam tuma an zawt che a nih chuan hrilhfiahin, chu tawngkam chu anni pawhin hman dan an zir mai dawn a, an finna tihbelhchhah nan a tha hle,
2 Duat taka enkawl
Naupang an hlim a, him (secured) nia an inhriatna hi an inrintawkna neihna turin a pawimawh hle a, chu chuan chona hmachhawn turin a tichak thin a ni. In-ah fate tan environment tha tak siam sak tur a ni a, Taksa deka inchhawnchhaihna( Skin-to-skin contact ) hian inzawmna a tinghet bawk a ni. I fa chu dek la, in chungah chuan tir la, i mal chungah chawiin, duat takin pawm thin ang che. I bula an himna chuan huaisenna a pe thei a ni.
3 Chaw tha-a chawm
Kan naute chuan hnute a nghei atangin, chaw tha leh hrisel an thluak tichak turin pek thin tur a ni. Artui, thlai hnah, thei, vitamins eh mineral tamna ei tir hi an hriselna atan a pawimawh hle a, hriselna hi naupang finna tura thil pawimawh tak a ni tih kan hria e.
4 An kum mil toys khalh tir thin tur
Tunlai-ah chuan toys chi hrang hrang a chhuak chur chur mai. An kum mil tura Educational toys siam khalh tir hi an theihna leh finna ti pung turin a pawimawh hle. An ngaihtuahna chawktho thei toys khalh tir hi finna kawnga hmasawn nan a pawimawh hle a ni.
5 Fate infiam pui
Fate infiampui nan hian hun kan zuah thin tur a ni. I kaihhruaina hnuaia i fate an infiam chuan thil thar chharna leh hriatthiamna chance an nei sang a ni. fate level-a indah-a nuam ti taka infiam pui bakah, idea thar an la hriatthiam loh i han tih zauh te chuan an finna a tipung thei a ni, chung idea te chu an theihnghilh mai mai lo ang.
6 Thil chhiarpui thin
Lehkhabu hi naupang suangtuahna leh ngaihtuahna tihmasawn tura hmanraw pawimawh tak a ni. Nitin, thu tha leh ngaihnawm chhiarpui tum la, milem mawl mang tak chuanna te hian phurna a pe thei a ni. A tirah chuan lehkhabu chhiar sak ngai ringawt chu a atchilh mai thei a, hun engngemaw hnuah-ah lehkhabu dang hlutna chang a hre mai ang. Hei hian an upat deuh pawhin lehkha chhiar tura taimakna a pe thei a ni.
7 Thawnthu sawisak thin rawh
Naupangin thawnthu an hriat tha te hian an nun a khalh tlat thin a,an thawnthu hriat ami ang an nunah thil tawn an neih pawhin chet lak dan turah finna a pe thei a ni. Tin, chu chuan thawnthu-ah tuina a pe ang a, i sawipui i sawipui phei chuan a ni pawhin thawnthu mawlmang te chu a lo sawi ve thei mai ang... Hlut sak hle ang che.
8 Thil thar chhimpui thin rawh
In-a tawm ngut ngut ringawt leh kawtlai vela infiam mai ni lovin,i fa chu engnge hmun, park, bazar, field, in khaw bul hmun nuam leh dangdai deuh-ah te, vah chhuahpui thin ang che. In thilhmuh te chu hrilhfiah thin la, tawnhriat (experience) i neih tir tam poh le i fa chuan thil a zir tam a ni mai.
9 I fa chu number leh hawrawp te hmelhriat hma tir rawh
School a kal kher nghak lo la, i fa chu in infiam lai ten, hawrawp engnge maw leh thil chhiar dan te zirtir theihna chance zawng thin ang che. Heng an hmelhriat hmana hian finna a pe thin
10 Thian kawm hun siam sak thin rawh
Kan bula awm te nena inkawmthiam (Interpersonal skill) hi kan damchhunga thil pawimawh tawp a ni. Kan fate chuan a huhova chet tlat (social skills) an thiam a pawimawh hle a, a nih loh chuan mi zakzum leh inringtawk lovah kan chhuah thei a ni. Thian te nen an inkawmna-ah puiin, thian siam turin tanpui ang che.
11 Thil a chikna tithlawn suh
Kan fate hian dan pangngai-ah chuan thil an chik em em thin, hei hi tihthlawn sak miah loh tur a ni. An thilhmuh leh hriat-ah zawhna an neih ang te kan thiam ang tawkin kan chhang thin tur a ni. Chu chuan an ngaihtuahna leh suangtuahna a tichakin hmasawna a pe thin a ni.
12 Electronic devices-ah chin tawk neih tir ngei ngei tur
TV, Computer leh mobile phones leh Ellectronic devices dang an khawihna-ah chin tawk siam sak ngei ngei tur. heng-a hun an hman tam lutuk chuan an hriselna mai piah lamah an ngaihtuah theihna leh an rilru pek theih dan thlengin nghawng pawi tak a nei thei a ni.
Hemi chungchang Youtube video a hnuaia link ah hian a en theih e.